هفتم: رهنمودهای اجرایی
1 – آموزش روخوانی، روانخوانی و بهینهخوانی قرآن برای کلیۀ دانشآموزان ضروری و الزامی است و حتی نمرات درس فوق باید در نمرات درس قرآن و انضباط در کارنامه پایان سال مورد ملاحظه قرار گیرد.
2 – دانشآموزان عقبافتاده و یا کُندذهن و یا تازه ثبتنامکرده باید در گروه ویژهای قرار گیرند تا به جبران عقبماندگیها بپردازند و مانع رشد درس قرآنی و سایر دانشآموزان شوند.
3 – بازپروری آیات حفظشده قرآن باید در هر هفته یک ساعت انجام گیرد تا ضمن ایجاد ارتباط میان آیات، از به یاد رفتن آیات حفظشده جلوگیری شود.
4 – در شروع سال تحصیلی تا ۱۵ مهرماه گروه مسابقات قرآنی و حدیثی مدرسه انتخاب شوند و برنامه های آنان نیز برنامهریزی و شروع به کار نماید.
5 – تقسیمبندی دقیقی جهت امتیاز دادن و سطحبندی افراد در علوم مختلف انجام شده که در مجامع علمی معمولاً از آن استفاده می شود. لذا ما نیز از این تقسیمبندی نهایت بهره را خواهیم برد. صورت کلی این تقسیمبندی چنین است که افراد و امتیازات به چهار قسمت عالی، خوب، متوسط و ضعیف تقسیم میشوند که سطح ضعیف، تمام نمرات کمتر از ۱۰ است، سطح متوسط، از نمره ۱۰ تا کمتر از ۱۲ است، سطح خوب از نمره 14 تا کمتر از 5/17 تا 20 میباشد. ناگفته نماند که حد مطلوب در این زمینه سطح عالی میباشد.
6 – با توجه به حجم ساعات کلاسهای قرآنی در مدارس، نباید به حفظ آیات در کلاس بسنده کرد و میبایستی برای تثبیت آن در خارج از کلاس و در وقت وسیعتری توصیه مؤکد به دانشآموز بشود که نوار در منزل، در هر صورتی روشن باشد. مثلاً در هنگام غذا خوردن و کارهای روزمره. ضمناً برنامه مدون تحفيظ متعاقباً ارسال خواهد شد.
7 – باید بسیار مراقب بود که دانشآموز (مخصوصاً خردسالان) از ابتدای امر آیات را درست حفظ نمایند و اگر خدای ناکرده کلمهای را به صورت نادرستی حفظ کنند و سریعاً تصحیح نشود، برای همیشه آن کلمه نادرست در ذهنش باقی خواهد ماند و لذا از یک إعراب به ظاهر کوچک هم نباید به راحتی گذشت، مثلاً بسیاری از کودکان آیه شریفه «مَلِكِ النّاس را مَلَكِ النّاس» میخوانند. بنابراین تصور اینکه این دانشآموز که این همه را به خوبی حفظ کرده، میتوان از این کلمه و این إعراب گذشت، نباید وجود داشته باشد و باید همین یک غلط را هم تصحيح نمود. همه معلمین عزیز باید بدانند که حفظ نکردن بهتر از غلط حفظ کردن است.
8- معلمین محترم نباید در تحفیظ دانشآموزان میان حجم گذشته و حجمی که پیش رو دارند تفاوتی قائل بشوند، مثلاً در پرسیدن و امتحان گرفتن از آنها باید از همه حجم حفظشده به صورت یکسان سئوال شود والا ممکن است حجمهای گذشته به مرور فراموش شود.
9 – نباید برای دانشآموز این تئوری نه چندان صحیح را جا انداخت که از نظر حفظ کردن، بعضی از قسمتهای قرآن سختتر است و بعضی از قسمتها راحتتر. طبیعی است که مثلاً حفظ آیه ۲۸۲ سوره مبارکه بقره که حجمش در حدود یک صفحه است مشکلتر از تحفیظ سوره مبارکه تکویر که آن هم حجمش یک صفحه است میباشد و یا اینکه مسلّم است که قرائت بعضی آیات کریمه مانند سور انعام یا احزاب یا نور و… سختتر از خواندن خیلی از سورههای قصار و یا قسمتهای دیگر قرآن (حتی برای قاریان برجسته) است. لذا نباید به دانشآموزان و اولیاء آنها این مسائل القاء شود. بالاخره باید قرآن را حفظ کنیم و همه این کتاب عزیز را نیز باید حفظ کرد. پس چرا بیجهت آن را به ساده و سخت تقسیم کنیم؟!
۱۰ – استفاده از روشهای مفید و جذاب مخصوصاً برای رده های سنی پائینتر انگیزه بیشتری برای بچهها و دانشآموزان برای تحفیظ قرآن ایجاد خواهد کرد. مثلاً گروهبندی دانشآموزان در کلاسها و تعیین سرگروه و در فرصتهایی آنها با هم کار کنند و از یکدیگر امتحان بگیرند و تکرار کنند. این کار در تسریع تحفیظ قرآن مؤثر است.
۱۱ – معلمین محترم حتماً توجه داشته باشند دانشآموزی که همه سورهها را حفظ میکند نام سوره را هم درست حفظ کند و از این روش که اول آیهها را برای پرسش از دانشآموزان برای آنان ملکه کنیم اشتباه است و البته نکات ریزتر و دقیقتر در باب مسئله آموزش هست که انشاءالله در آینده به اطلاع خواهد رسید.
۱۲ – معلمین کلیه پایههای تحصیلی موظفند تا پایان مهرماه، روخوانی دانشآموزان را به طور کامل با تمرین جدی به پایان رسانند.
۱۳ – زمان مورد نظر برای برنامه فوق از ساعت 5/2 – 5/1 بعدازظهر خواهد بود. بنابراین هیچ برنامه تخصصی و یا پرورشی به جز برنامه قرآن، برنامه عربی و ورزش عمومی در مهرماه برای پایههای تحصیلی دانشآموزانی که از نظر روخوانی قرآن مشکل دارند انجام نمیپذیرد و در عوض معلمین موظفند برنامه آموزش روخوانی و تجوید را به پایان برند.
14 – در مقطع آمادگی نیز برنامه روخوانی باید انجام گیرد و دانشآموزان تا پایان اسفندماه خواندن قرآن را به اتمام برسانند.
۱۵ – معلم موظف است که در هر هفته یک سوره از سور سالهای گذشته را بازیابی قرآن نماید.
۱۶ – تقسیمبندی دقیقی جهت امتیاز دادن و سطحبندی افراد در علوم مختلف انجام شده که در مجامع علمی معمولاً از آن استفاده میشود. لذا ما نیز از این تقسیمبندی نهایت بهره را خواهیم برد. صورت کلّی این تقسیمبندی چنین است که افراد و امتیازات به چهار قسمت عالی، خوب، متوسط و ضعیف تقسیم میشوند که سطح ضعیف، تمام نمرات کمتر از ۱۰ است. سطح متوسط، از نمره ۱۰ تا کمتر از 14 است. سطح خوب، از نمره ۱4 تا کمتر از 5/17 و سطح عالی نیز از نمره 5/17 تا ۲۰ میباشد و ناگفته نماند که حد مطلوب در این زمینه سطح عالی میباشد.
۱۷ – با توجه به حجم ساعات کلاسهای قرآنی در مدارس، نباید به حفظ آیات در کلاس بسنده کرد و میبایستی برای تثبیت آن در خارج از کلاس و در وقت وسیعتری توصیه مؤکد به دانشآموز بشود که نوار در منزل، در هر صورتی روشن باشد. مثلاً در هنگام غذا خوردن و کارهای روزمره. ضمناً برنامه مدون تحفيظ متعاقباً ارسال خواهد شد.
۱۸ – باید بسیار مراقب بود که دانشآموز (مخصوصاً خردسالان) از ابتدای امر، آیات را درست حفظ نمایند و اگر خدای ناکرده کلمهای را به صورت نادرستی حفظ کنند و سریعاً تصحیح نشود، برای همیشه آن کلمه نادرست در ذهنش باقی خواهد ماند و لذا از یک اعراب به ظاهر کوچک هم نباید به راحتی گذشت. مثلاً بسیاری از کودکان آيه شريفه «مَلِكِ النَّاس را مَلَکِ الناس» میخوانند. بنابراین تصور اینکه این دانشآموز که این همه را به خوبی حفظ کرده میتوان از این کلمه و این اعراب گذشت نباید وجود داشته باشد و باید همین یک غلط را هم تصحیح نمود. همه معلمین عزیز باید بدانند که حفظ نکردن بهتر از غلط حفظ کردن است.
۱۹ – معلمین محترم نباید در تحفیظ بچهها بین حجم گذشته و حجمی که پیش رو دارند تفاوتی قائل بشوند، مثلاً در پرسیدن و امتحان گرفتن از آنها باید از همه حجم حفظشده به صورت یکسان سؤال شود والا ممکن است حجمهای گذشته به مرور فراموش شود.
۲۰ – نباید برای دانشآموز این مسئله و تئوری نه چندان صحیح را جا انداخت که از نظر حفظ کردن بعضی از قسمتهای قرآن سختتر است و بعضی از قسمتها راحتتر. طبیعی است که مثلاً حفظ آیه ۲۸۲ سوره مبارکه بقره که حجمش در حدود یک صفحه است مشکلتر از تحفیظ سوره مبارکه تکویر که آن هم حجمش یک صفحه است میباشد و یا اینکه مهم است که قرائت بعضی آیات كريمه مانند سور انعام یا احزاب یا نور و… سختتر از خواندن خیلی از سورههای قصار و یا قسمتهای دیگر قرآن (حتی برای قاریان برجسته) است. لذا نباید به دانشآموزان و اولیاء آنها این مسائل القاء شود. بالاخره باید قرآن را حفظ کنیم و همه این کتاب عزیز را نیز باید حفظ کرد، پس چرا بیجهت آن را به ساده و سخت تقسیم کنیم؟
۲۱ – استفاده از روشهای مفید و جذاب، مخصوصاً برای ردههای سنی پائینتر انگیزه بیشتری برای بچهها و دانشآموزان برای تحفیظ قرآن ایجاد خواهد کرد. مثلاً گروهبندی دانشآموزان در کلاسها و تعیین سرگروه و در فرصتهایی آنها با هم کار کنند و از یکدیگر امتحان بگیرند و تکرار کنند. این کار در تسریع تحفیظ قرآن مؤثر است.
۲۲ – معلمین محترم حتماً توجه داشته باشند دانشآموزی که همه سورهها را حفظ میکند نام سوره را هم درست حفظ کند و این روش که اول آیهها را برای پرسش از دانشآموزان برای آنان ملکه کنیم اشتباه است و البته نکات ریزتر و دقیقتر در باب مسئله آموزش هست که انشاءالله در آینده به اطلاع خواهد رسید.
۲۳ – بخش تربیتی: نکاتی که در بخش تربیتی باید بدان اشاره کرد که در بُعد آموزشی هم تأثیر بسزائی دارد عبارتست از:
الف) پاکیزه بودن فضای کلاسها
در بعضی از کلاسها متأسفانه دیده میشود که به علت عدم رعایت نکات بهداشتی دانشآموزان (مثلاً رعایت بهداشت دهان و دندان و جوراب و کفش) فضای کلاس آلوده است.
ب) نکتهای که در اغلب کلاسها متأسفانه وجود دارد و معلم گرامی و به ویژه معلم آموزشی میتواند به طور صحیحی آن را رفع کند این است که هنوز خیلی از دانشآموزان نمیدانند در کلاس نباید با یکدیگر صحبت کنند، نباید بلند شوند و به هر جایی بروند، نباید پشت به معلم بکنند و نباید جواب سؤال فرد دیگری را به جای او بدهند و یا پنهانی به او بگویند و… الى ما شاءالله
